Diesellocomotief NS 204 is de oudste
compleet bewaard gebleven representant van de zogenaamde 'Sikken'.
Deze kleine diesellocomotieven vormden tussen 1940 en 2000 de ruggengraat
van het lichte vervoer op met name rangeerterreinen en lokaalspoorlijnen
bij de Nederlandse Spoorwegen.
Net als veel bedrijven bij het industriespoor besloten de Nederlandse
Spoorwegen rond 1930 over te gaan tot de aanschaf van diesellocomotieven
voor het lichtere werk. Het werd uiteindelijk een serie van 169
diesel-elektrische locomotieven; in de periode tot 1960 dienden
ze voor de modernisering en versnelling van de rangeerdienst en
van het kleinschalige goederenvervoer op hoofd- en lokaal-spoorwegen
en interlokale tramlijnen. Door hun eenvoudige bediening en grote
beschikbaarheid vergeleken met stoomlocomotieven, zorgden ze voor
een belangrijke kostenreductie. In deze perode was verregaande kosten-beheersing
voor de spoorwegen essentieel om te overleven.
Om de kleine diesellocomotiefjes te onderscheiden van de latere
zwaardere exemplaren gingen ze als 'locomotor' door het leven. Een
bevoegde machinist was niet nodig om dergelijke locomotoren te bedienen,
een lager opgeleide rangeerder was voldoende. Echt bekend werden
de locomotieven onder de bijnaam 'Sik'.
Na de bouw van een eerste serie kleine Sikken hebben NS en Werkspoor
tussen 1934 en 1940 en tussen 1950 en 1951 en groot aantal grote
Sikken gebouwd. Oerdegelijk en onmisbaar waren ze voor alle mogelijke
kleine klussen bij de spoorwegen. Het is daarom niet verwonderlijk
dat de laatste exemplaren bij NS pas rond 2000 buiten dienst gingen.
Sommige exemplaren werden nog verkocht aan aannemersbedrijven, waar
de laatste sikken in 2005 van de baan verdwenen, en dan nog als
gevolg van een ARBO-maatregel.
De Sik representeert aldus een belangrijke ontwikkeling in de geschiedenis
van het Nederlandse railvervoer, waarbij verbrandingsmotortractie
werd ingezet voor diverse lichte werkzaamheden als vervanging van
de dure stoomtractie. De Sik was bovendien een beeldbepalende lcomotief
die gedurende vele tientallen jaren in geheel Nederland te zien
is geweest.
De locomotor als Railmonument
Van de locomotoren zijn opvallend veel exemplaren bewaard gebleven.
De oudste complete representant van de serie, locomotief 204, kwam
bij de Stichting Stadskanaal Rail terecht; de locomotor werd daar
gerestaureerd in de staat waarin zij oorspronkelijk in gebruik werd
genomen.