Meestal werden bij het kleine industriespoor lorries of karren gebruikt. De grondvorm van de lorrie is een raam van stalen U-balken, waarin de wielstellen meestal direct en zonder vering en remmen zijn aangebracht. De meeste zijn gebouwd door bekende leveranciers van het smalspoormaterieel, zoals Orenstein & Koppel, Spoorijzer en Oving. Vaak werd op deze lorrie een trogvormige laadbak met een kantelinrichting geplaatst. In dat geval is er sprake van de klassieke kipkar: het vervoermiddel bij uitstek voor het industrieel smalspoor. Ze werden vooral gebruikt door aannemers en steenfabrieken.
Er waren diverse typen, die onderscheiden werden door de inhoud van de bak; de meest voorkomende waren 1/2 kub, 3/4 kub, 1 kub en 2 kub.

Bij de steenfabrieken werd met behulp van op rails rijdende baggermolens klei uit kleiputten gedolven. Het spoor werd eenvoudig aangepast aan de plek in de put waar gewerkt werd. Vanaf de kleiput werd de klei in de kipkarren met elk een laadbak van enkele kubieke meters over een vrij zwaar uitgevoerde spoorbaan naar de steenfabrieken gevoerd. Daar werd de klei opgeslagen. Op het fabrieksterrein zelf werden de nat gevormde stenen over een lichte spoorbaan naar de ovens getransporteerd, waar de klei gebakken werd en de stenen ontstonden. Dit ging zo op veel plaatsen in ons land, met name in de uiterwaarden.

Bij grootschalige bouwwerken werd de kipkar eveneens massaal ingezet, bijvoorbeeld voor zandtransport om de bouwgrond op te hogen. Grote stadsuitbreidingen, de Zuiderzeewerken, de aanleg van Rijkswegen en het Amsterdamse bos; overal kwam de kipkar van pas.

De kipkar als Railmonument

Van de kipkarren zijn er vele honderden gebruikt. Ze vormen werkelijk het symbool van het industrieel smalspoor in Nederland. Vandaar dat er ook veel bewaard zijn gebleven bij diverse museumorganisaties. Kipwagens vinden we onder meer bij het de Stichting Nationaal Smalspoor, de Stichting Rijssens Leemspoor en de Gelderse Smalspoor Stichting.
Als hét symbool voor het industrieel smalpsoor kreeg één van de bewaarde kipkarren van de Stichting Nationaal Smalspoor, de NSS 165, de A-status.

Meer over de kipkar:

• In de winter van 2009 reed bij het Nationaal Smalspoormuseum een kipkarrentrein door de sneeuw. Alsof het 80 jaar geleden was.... Bekijk het filmpje op YouTube (duur: 8 :00) >