Personenrijtuig HSM 755 is een groot
coupérijtuig. Dat wil zeggen dat het rijtuig bestaat uit
een aantal afgesloten compar-timenten voor reizigersvervoer, elk
met een toegangsdeur. Vanaf circa 1900 werden 135 van dergelijke
rijtuigen gebouwd voor het reizigersvervoer in het gehele land.
Rijtuig C755 werd gebouwd in 1907 en bleef in gebruik tot 1956,
toen er moderner materieel kwam.
De eerste rijtuigen die bij de spoorwegen voor het vervoer van
reizigers werden gebouwd, deden nog het meest denken aan koetsen
die op rails konden rijden. Aan voor en achterkant waren de zitruimtes
afgesloten, aan beide zijden van de wagen stonden banken en aan
beide zijden waren gewone deuren aangebracht. Het belangrijkste
verschil was dat bij de spoorwegen vaak meerdere van dit soort 'koetsen'
achter elkaar op een frame werd geplaatst.
Naarmate de spoorwegen zich verder ontwikkelden werden de wagens
langer (meer koetsen op het frame!) en de zitplaatscapaciteit nam
toe. Aan het einde van de negentiende eeuw kregen de rijtuigen de
vorm van een lange rechthoekige doos met een veelheid van deuren
aan de zijkanten. Iedere deur gaf toegang tot een zitplaatscompartiment
en via lange treeplanken kon de conducteur van de ene naar de andere
deur lopen. Tijdens de rit was dit overigens geen ongevaarlijke
bezigheid.
Vanaf het begin van de twintigste eeuw lieten de Hollandsche IJzeren
Spoorweg-Maatschappij totaal 135 van dergelijke zogenaamde coupérijtuigen
bouwen. Deze nieuwe generatie van dit type was groter dan de daarvoor
gebouwde wagens en was op vier in plaats van drie of twee assen
geplaatst. De rijtuigen werden in het hele land ingezet totdat in
de jaren 1950 nieuwe generaties rijtuigen en treinstellen de inmiddels
verouderde coupérijtuigen overbodig maakten.
Personenrijtuig HSM 755 als Railmonument
In 1956 werd het rijtuig opgenomen in de collectie van het Nederlands
Spoorwegmuseum in Utrecht, waar het geheel gerestaureerd werd en
teruggebracht in de staat waarin het in 1907 in dienst werd gesteld.
Het rijtuig is het enige grote rijtuig met aparte coupé's
dat bewaard is gebleven en representeert daarmee een beeldbepalend
type rijtuig.